ฟันน้ำนม ลำดับการขึ้นและหลุด ตั้งแต่ซี่แรก

ฟันน้ำนม แม้จะอยู่ในช่องปากไม่กี่ปีก็มีฟันแท้ขึ้นมาทดแทน แต่ก็มีความสำคัญต่อการเจริญเติบโตของโครงสร้างใบหน้าและการขึ้นของฟันแท้ จึงควรดูแลรักษาให้แข็งแรงจนกว่าจะถึงเวลาที่หลุดออกไป เมื่อมีฟันแท้ขึ้นมาแทนที่

การเจริญเติบโตและพัฒนาการในด้านต่างๆของเด็กแต่ละคน จะช้าเร็วแตกต่างกันไปบ้าง เช่นเดียวกับการขึ้นของฟันน้ำนม อาจจะขึ้นช้าหรือเร็วกว่ากันบ้างเป็นเรื่องปกติ ส่วนการหลุดของฟันน้ำนม ก็มักจะสอดคล้องกับการขึ้นของฟันแท้ที่จะมาแทนที่ เว้นแต่ฟันน้ำนมที่มีพยาธิสภาพ เช่น ผุมาก โดนกระแทกจนหัก หรือสาเหตุอื่นๆ

ฟันน้ำนมมีกี่ซี่

ฟันน้ำนมมีทั้งหมด 20 ซี่ ประกอบด้วย

• ฟันหน้าซี่กลาง (Central incisors) จำนวน 4 ซี่
• ฟันหน้าซี่ข้าง (Lateral incisors) จำนวน 4 ซี่
• ฟันเขี้ยว (Canines) จำนวน 4 ซี่
• ฟันกรามซี่ที่ 1 (First molars) จำนวน 4 ซี่
• ฟันกรามซี่ที่ 2 (Second molars) จำนวน 4 ซี่

เด็กฟันซี่แรกขึ้นตอนกี่เดือน ฟันซี่แรกขึ้นตรงไหน?

การเจริญเติบโตของเด็กแต่ละคนอาจมีพัฒนาการแตกต่างกันบ้าง แต่โดยทั่วไปแล้วเด็กจะเริ่มมีฟันซี่แรกขึ้นเมื่ออายุประมาณ 6-7 เดือน โดยมักเป็นฟันหน้าคู่ล่าง และต่อมาอีกประมาณ 1 เดือน ฟันหน้าคู่บนก็จะเริ่มขึ้นเมื่ออายุประมาณ 8 เดือน

ฟันน้ำนมขึ้น

ฟันบน

• ฟันหน้าซี่กลาง : 8 เดือน
• ฟันหน้าซี่ข้าง : 9 เดือน
• ฟันเขี้ยว : 16 เดือน
• ฟันกรามซี่ที่ 1 : 13 เดือน
• ฟันกรามซี่ที่ 2 : 25 เดือน

ฟันล่าง

• ฟันหน้าซี่กลาง : 6 เดือน
• ฟันหน้าซี่ข้าง : 10 เดือน
• ฟันเขี้ยว : 17 เดือน
• ฟันกรามซี่ที่ 1 : 14 เดือน
• ฟันกรามซี่ที่ 2 : 23 เดือน

ฟันน้ำนมหลุด

ฟันบน

• ฟันหน้าซี่กลาง : 8 ปี
• ฟันหน้าซี่ข้าง : 9 ปี
• ฟันเขี้ยว : 11 ปี
• ฟันกรามซี่ที่ 1 : 10 ปี
• ฟันกรามซี่ที่ 2 : 12 ปี

ฟันล่าง

• ฟันหน้าซี่กลาง : 6 ปี
• ฟันหน้าซี่ข้าง : 7 ปี
• ฟันเขี้ยว : 9 ปี
• ฟันกรามซี่ที่ 1 : 10 ปี
• ฟันกรามซี่ที่ 2 : 11 ปี

สาระน่ารู้ : หมอฟันเด็ก ต่างจากหมอฟันทั่วไปอย่างไร?

กรณีการขึ้นของฟันน้ำนมผิดลำดับ

ปรึกษาคุณหมอเรื่องการขึ้นของฟันน้ำนมผิดลำดับค่ะ น้องอายุ 10 เดือน มีฟันขึ้น 4 ซี่ ฟันหน้าล่าง 2 ซี่ ฟันเขี้ยวบน 2 ซี่ ปัญหาที่ตามมาคือ น้องกัดเหงือกตัวเองจนเป็นแผลสีน้ำตาลอ่อน แผลขยายขึ้นเรื่อยๆ เพราะไม่มีฟันหน้าบนมาสบกับฟันล่าง ต้องคอยให้ฟันหน้าบนขึ้นเองใช่มั้ยค่ะ แล้วมีโอกาศไม่ขึ้นหรือเปล่า คลำเหงือกดูก็ยังไม่แข็งเหมือนมีฟันขึ้น กลัวมันไม่ขึ้นด้วยค่ะ ควรแก้ปัญหานี้ยังไงคะ? ขอบคุณมากค่ะ

สวัสดีค่ะ ลักษณะเหงือกของน้องที่มีรอย ถ้าเป็นแผลในช่องปากมักจะเป็นสีแดง อาจจะมีฝ้าขาว และเด็กมักจะเจ็บ จะทานอาหาร/นม ไม่ค่อยได้ หมอจึงคิดว่าอาจจะเป็นบริเวณที่ฟันน้ำนมใกล้จะขึ้นก็ได้ค่ะ

ปกติถ้ามีหน่อฟันอยู่ครบก็จะค่อยๆขึ้นมาได้เองค่ะ ลำดับการขึ้นของฟันแต่ละซี่อาจช้าเร็วกว่าปกติบ้าง การจะทราบว่ามีหน่อฟันครบหรือไม่ ต้องเอกซ์เรย์ดูค่ะ ส่วนฟันเขี้ยวนั้นอาจจะเป็นฟันเกินก็ได้ ถ้าไม่เป็นปัญหาอะไรก็เก็บไว้ก่อน

หากมีปัญหากีดขวางฟันซี่อื่นหรือกัดเหงือกค่อยจัดการค่ะ ปกติน้องคงต้องพบกุมารแพทย์เป็นระยะๆตามเกณฑ์อยู่แล้ว ควรให้คุณหมอช่วยดูให้แน่ใจก็ดีค่ะว่าไม่ใช่แผลผิดปกติอะไร และควรลองพาไปพบทันตแพทย์เด็กเพื่อตรวจฟันเมื่ออายุประมาณ 2 ขวบ ก็จะดีนะคะ

หมอฟันเด็กจะได้แนะนำคุณแม่ในการดูแลฟันลูก และให้เด็กเริ่มมีความคุ้นเคยกับการตรวจฟัน/ดูแลฟัน โดยที่ยังไม่เจ็บใดๆ ต่อไปการทำฟันสำหรับเด็กก็จะง่ายขึ้นค่ะ

นอกจากฟันน้ำนมมีหน้าที่ช่วยในการบดเคี้ยวแล้ว การมีฟันน้ำนมอยู่จะช่วยรักษาพื้นที่สำหรับฟันแท้ที่จะขึ้นมาทดแทน และกระตุ้นให้โครงสร้างขากรรไกรเจริญเติบโตไปตามลำดับการพัฒนาการขึ้นของฟันแท้

ผู้ปกครองจึงควรดูแลฟันน้ำนมให้ลูกเป็นอย่างดี ฝึกให้ลูกรู้จักวิธีแปรงฟันเมื่อถึงวัยที่สมควร และพาลูกไปทำความคุ้นเคย กับการตรวจฟัน/ทำฟัน ตั้งแต่เล็กๆค่ะ

ฟันแท้ขึ้นมาแทรกฟันน้ำนม

คุณหมอคะ อยากถามว่าฟันน้ำนมด้านหน้าของน้องยังไม่หลุด แต่มีฟันแท้ขึ้นแทรกออกมาซ้อนกันอยู่ ควรทำอย่างไรดีคะ?

กรณีที่ฟันหน้าแท้ขึ้นผิดตำแหน่งเพราะฟันน้ำนมยังไม่หลุด คุณแม่ควรพาลูกไปพบทันตแพทย์เพื่อถอนฟันน้ำนมซี่นั้นออก เปิดพื้นที่ให้ฟันแท้ขึ้นมาและขยับไปในตำแหน่งที่ถูกต้องได้เองค่ะ ถ้าเราไม่ถอนฟันน้ำนมซี่นั้นออก ฟันแท้ก็จะขึ้นมาในตำแหน่งที่ผิดปกติ ซึ่งอาจจำเป็นต้องจัดฟันในอนาคตค่ะ

จากการให้คำปรึกษาแบบสาธารณะ
ตอบคำถามโดย ทพญ.ขนิษฐา สุรางค์ศรีรัฐ