การแปรงฟันเด็ก ถือ เป็นกิจกรรมพื้นฐาน เป็นกิจวัตรที่เราควรทำทุกวัน เพื่อสุขอนามัยของช่องปากที่ดี ดังนั้นจึงถือเป็นหน้าที่ที่สำคัญของคุณพ่อคุณแม่ที่จะช่วยดูแลทำความสะอาดสุขภาพช่องปากให้ลูกน้อยตั้งแต่แรกเริ่มได้เหมาะสม
แน่นอนว่า การแปรงฟันให้ลูกในช่วงแรก ๆ นั้น ถือเป็นเรื่องที่ท้าทายความสามารถของคุณพ่อ คุณแม่ ว่าจะทำให้การแปรงฟันนั้นมีบรรยากาศที่สนุกสนาน ลูกยินยอมให้แปรงฟันได้ สถานที่แปรงฟันของเราไม่ใช่สนามรบได้อย่างไร
ในวัยที่ลูกยังไม่มีฟันขึ้น การเริ่มทำความสะอาดช่องปาก โดยการใช้ผ้าสะอาดชุบน้ำต้มสุก เช็ดบริเวณกระพุ้งแก้ม เหงือก และลิ้น ถือเป็นการทำความสะอาดเบื้องต้น ช่วยลดคราบนมและกลิ่นปากได้ นอกจากนี้ วิธีนี้ยังเป็นการแนะนำให้ลูกรู้จักและยอมรับการทำความสะอาดช่องปากได้ด้วย
อย่ากังวล ที่จะขอความช่วยเหลือจากทันตแพทย์สำหรับเด็กนะคะ แค่มาปรึกษาหรือมาตรวจเมื่อฟันน้ำนมซี่แรกขึ้น หรือภายในขวบปีแรก หมอพร้อมจะเป็นกำลังเสริมให้คุณพ่อคุณแม่เสมอค่ะ
สำหรับการแปรงฟันให้เด็กเล็ก คุณพ่อคุณแม่สามารถการสร้างบรรยากาศที่สนุกสนานในการแปรงฟัน เพื่อให้ลูกรู้สึกว่าการแปรงฟันเป็นเรื่องสนุก น่าสนใจ โดยอาจนำกิจกรรมที่ลูกชอบเข้ามาร่วมในการแปรงฟันด้วย เช่น หานิทานที่เกี่ยวกับการแปรงฟันโดยตัวละครควรมีบุคลิกที่ใกล้เคียงกับลูก
เพื่อแสดงเห็นว่า ลูกก็สามารถเอามาเป็นตัวอย่างได้เช่นกัน หรือ การหาเพลงที่เกี่ยวข้องกับการแปรงฟัน ในบางครั้งอาจเป็นเพลงสั้น ๆ ที่คุณพ่อคุณแม่และลูกสามารถร้องด้วยกันได้
โดยจะยิ่งท้าทายมากขึ้น ถ้าเป็นเพลงที่คุณพ่อคุณแม่แต่งเนื้อเพลงเองโดยใช้ทำนองที่ลูกรู้จัก จะทำให้การแปรงฟันดูน่าสนุก ลดความกังวลของคุณพ่อคุณแม่ และทำให้เด็กรู้ว่า ระยะการแปรงฟันจะยาวนานแค่ไหน คุณพ่อคุณแม่จะร้องเพลงให้หนูฟังกี่รอบกันนะจึงจะเสร็จ
ตรงนี้ก็จะเป็นอีกทางที่ช่วยฝึกความอดทนและฝึกการรอคอยของเด็ก ๆ ด้วย คุณพ่อคุณแม่อาจแนะนำลูกเข้าใจว่า การแปรงฟัน คือ สิ่งที่เราต้องทำเหมือนการอาบน้ำ เมื่อลูกไปเล่นสนุกมามีเชื้อโรค ก็ต้องอาบน้ำให้ตัวสะอาด ฟันก็เหมือนกัน เพราะฟันต้องเคี้ยวอาหาร เจอขนมมาหลากหลาย ก่อนเข้านอน ก็ต้องทำให้ฟันสะอาดเช่นกันกัน “ฟันจะได้นอนหลับฝันดีเหมือนลูกไงคะ”
ที่สำคัญ คือ ภาวะอารมณ์คุณพ่อคุณแม่ในขณะแปรงฟันให้ลูก เมื่อลูกร้องและต่อต้านการแปรงฟัน เราจะไม่ละเลิกการแปรงฟัน
แต่หมอขอเป็นกำลังใจให้คุณพ่อคุณแม่พยายามแปรงต่อด้วยความนุ่มนวล ไม่ทะเลาะหรือขึ้นเสียง เพียงแต่ใช้น้ำเสียงที่สงบเป็นปกติ ค่อย ๆ ทำความสะอาดจนเสร็จ เพื่อให้ลูกรู้และชินว่า การแปรงฟันจะเริ่มจากตรงนี้ และจบลงด้วยความสงบ ตามมาด้วยคำชมของคุณพ่อคุณแม่ “ฟันสะอาดแล้ว หอมจังเลย” และแอบชมตัวเองในใจว่า “เราก็เก่งนะ แปรงฟันลูกจนเสร็จ”
เด็กบางคนต้องการคำชื่นชม บางคนก็ต้องการให้มีคนนำเพื่อตนเองจะได้ทำตาม และบางคนก็อาจต้องการเป็นผู้นำมีจินตนาการ และมีความอยากเป็นเหมือนผู้ใหญ่ ดังนั้น คุณพ่อคุณแม่อาจใช้ตุ๊กตาตัวโปรดของลูกเข้ามาช่วยในการแปรงฟันโดยให้ลูกแปรงให้ตุ๊กตาได้เช่นกัน
เมื่อลูกเริ่มโต เข้าสู่วัยที่เริ่มฝึกการช่วยเหลือตนเอง การแปรงฟันก็เป็นกิจวัตรหนึ่งที่ลูกสามารถเริ่มฝึกได้ ภายใต้การดูแลอย่างใกล้ชิด และคุณพ่อคุณแม่ช่วยแปรงซ้ำให้อีกครั้ง ในวัยนี้นิทานก็ยังมีความสำคัญ โดยเฉพาะเรื่องเกี่ยวกับเหตุและผล
นอกจากนี้คุณพ่อคุณแม่อาจใช้วิธีการสร้างแรงจูงใจโดยชักชวนให้สมาชิกในครอบครัวมาแปรงฟันพร้อมกัน เพื่อให้เด็กรู้สึกสนุกสนานและอยากทำตามอย่าง
เมื่อทุกอย่างเริ่มเข้าสู่กิจวัตร การแปรงฟันก็ไม่ใช่เรื่องใหญ่ที่ต้องบังคับกันอีก และสิ่งที่ตามมาคือ การมีสุขภาพฟันที่ดี รับประทานอาหารได้เต็มที่ ส่งผลให้ร่างกายเติบโตแข็งแรง ไม่ป่วยง่าย
เริ่มแปรงฟันตั้งแต่ซี่แรก ด้วยความละมุนละม่อม และมีบรรยากาศที่ดีในการแปรงฟัน … ในขั้นต่อไป ก็ไม่ใช่เรื่องยากสำหรับคุณพ่อคุณแม่แล้วค่ะ … หมอเป็นกำลังใจให้นะคะ
ตรวจสอบบทความโดย
ทพญ. สุธาสินี เกตานนท์