รากฟันเทียมฟันหน้า ขั้นตอนและรายละเอียดที่ควรทราบ

การทดแทนฟันหน้าที่สูญเสียไป โดยปกติสามารถทำได้ 3 ทางเลือก คือ ฟันปลอมแบบถอดได้ / สะพานฟัน / รากฟันเทียม

ในบทความนี้จะกล่าวถึงการทำรากฟันเทียมในตำแหน่งฟันหน้า ซึ่งเป็นทางเลือกที่มีข้อดีหลายประการ กล่าวคือ ประสิทธิภาพในการใช้งานสูง ดูแลรักษาสะดวก มีความสวยงามกลมกลืนเป็นธรรมชาติ และอายุการใช้งานที่ยาวนาน แม้จะมีขั้นตอนที่ซับซ้อน ค่าใช้จ่ายสูง แต่ผลลัพธ์ที่ได้ก็ถือว่าคุ้มค่าและเป็นการทดแทนที่ใกล้เคียงกับฟันธรรมชาติมากที่สุดในปัจจุบัน

ภาพตัวอย่าง : กรณีรากฟันเทียมฟันหน้าซี่เดียว

ขั้นตอนในการทำรากฟันเทียมฟันหน้า

1. พูดคุยปรึกษาทันตแพทย์ / ออกแบบแผนการรักษา

ทันตแพทย์จะตรวจในช่องปาก เอกซเรย์ พิมพ์ปากและทำแบบจำลอง เพื่อประเมินสภาพในช่องปาก เช่น ลักษณะการสบฟัน ฐานกระดูกและเหงือกในตำแหน่งที่สูญเสียฟัน แล้วอธิบายทางเลือกต่างๆ ระยะเวลา ค่าใช้จ่าย รวมถึงข้อจำกัดของผลการรักษาในแต่ละแนวทาง โดยอิงตามความความต้องการและความคาดหวังของคนไข้ ร่วมกับการพยากรณ์ผลการรักษาเพื่อวางแผนการรักษาที่เหมาะสม

• ขั้นตอนนี้ใช้เวลา 1-2 สัปดาห์
• พบทันตแพทย์ 1-2 ครั้ง

2. การฝังรากฟันเทียมและการเสริมกระดูก

การฝังรากฟันเทียมในฟันหน้ามักต้องทำร่วมกับการผ่าตัดเสริมกระดูกเนื่องจากเหตุผลด้านความสวยงามและความแข็งแรง โดยอาจฝังรากฟันเทียมไปพร้อมกับการเสริมกระดูก หรือเสริมกระดูกก่อนแล้วรอฝังรากฟันเทียมภายหลัง แล้วแต่ความเหมาะสม

กรณีที่คนไข้มีการยุบตัวของสันเหงือกลงไปมากจากการสูญเสียฟันเป็นเวลานาน ทันตแพทย์อาจแนะนำให้ทำการปลูกถ่ายเหงือกร่วมด้วย (โดยเฉพาะในคนไข้ที่มีลักษณะยิ้มเห็นเหงือก) เพื่อความสวยงาม

• ขั้นตอนนี้ใช้เวลา 3-12 เดือน (ในการรอให้ฐานกระดูกแข็งแรงก่อนทำฟันครอบถาวรบนรากฟันเทียม)
• พบทันตแพทย์ 1-3 ครั้ง

3. การทดแทนฟันหน้าชั่วคราวระหว่างการรักษา

การทำรากฟันเทียมในฟันหน้า ต้องมีการใส่ครอบฟันชั่วคราวเพื่อปรับรูปร่างขอบเหงือกให้เหมาะสมและเป็นต้นแบบสำหรับการทำครอบฟันถาวรให้ใช้งานได้อย่างเหมาะสมและสวยงาม ทั้งนี้ ในบางรายอาจต้องใส่ฟันปลอมแบบถอดได้ก่อนในระหว่างรอแผลผ่าตัด จนกว่ากระดูกรอบรากฟันเทียมจะแข็งแรงพอสำหรับใส่ครอบฟันชั่วคราว

• ขั้นตอนนี้จะทำร่วมไปกับขั้นตอนที่ 2

4. การใส่ฟันครอบถาวรลงบนรากฟันเทียม

การใส่ฟันครอบถาวรลงบนรากฟันเทียม เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่น่าพึงพอใจ ทันตแพทย์จะคำนึงถึงการใช้งานในด้านต่างๆ เช่น การสบฟัน สุขอนามัย รวมถึงมีรูปลักษณ์ที่ตรงตามความต้องการของคนไข้

• ขั้นตอนนี้ใช้เวลา 2-3 สัปดาห์
• พบทันตแพทย์ 2-3 ครั้ง

ขั้นตอนทั้งหมดในการทำรากฟันเทียมฟันหน้าจะใช้เวลาไม่น้อยกว่า 3 เดือนขึ้นไป โดยในระหว่างนั้นคนไข้จะใช้ฟันปลอมชั่วคราวแบบถอดได้ หรือแบบติดแน่น แล้วแต่ความเหมาะสม

รากฟันเทียมฟันหน้า ดูเหมือนฟันธรรมชาติมากน้อยแค่ไหน?

การทำรากฟันเทียมในตำแหน่งฟันหน้า ย่อมคาดหวังทั้งด้านความสวยงามและการบดเคี้ยว ดังนั้น นอกจากการฝังรากฟันเทียมให้มีความมั่นคงแข็งแรงแล้ว ลักษณะของเหงือกและรูปร่างของฟันจะต้องกลมกลืนกับฟันข้างเคียงเพื่อให้คนไข้มีรอยยิ้มที่สวยงามดูเป็นธรรมชาติด้วย

ทว่าภายหลังการสูญเสียฟัน กระดูกรองรับรากฟันจะค่อยๆละลายและยุบตัวลง การบูรณะฐานกระดูกและเหงือกที่รองรับซี่ฟันในตำแหน่งนั้นให้กลับมาเต็มแน่น มีรอยต่อของขอบเหงือกกับซี่ฟันที่สมดุล เป็นงานที่ต้องอาศัยความประณีตและบางกรณีก็ทำได้ค่อนข้างยาก แต่แม้จะไม่สามารถคาดหวังผลลัพธ์ได้ 100% ในทุกกรณี การทำรากฟันเทียมฟันหน้าก็ถือเป็นการทดแทนที่ใกล้เคียงกับฟันธรรมชาติมากที่สุดในปัจจุบัน

ภาพตัวอย่าง : กรณีคนไข้สูญเสียฟันไปเป็นระยะเวลานานจนสันกระดูกยุบลงไปมาก สามารถทำฟันครอบถาวรชนิดเสริม pink porcelain เพื่อให้ขอบเหงือกดูกลมกลืนยิ่งขึ้น ส่วนในกรณีที่ต้องการผลลัพธ์ที่ดูเป็นธรรมชาติมากที่สุดแนะนำให้ทำการเสริมกระดูกร่วมกับการปลูกถ่ายเหงือก

ประสิทธิภาพในการใช้งานและข้อจำกัด

การใช้งานรากฟันเทียมในตำแหน่งฟันหน้าจะมีข้อจำกัดมากกว่าตำแหน่งฟันกรามเนื่องจากฐานกระดูกที่บางกว่าและการวางตำแหน่งรากฟันเทียมที่โดยปกติจะเอียงไปทางด้านหน้าเล็กน้อย จึงไม่แนะนำให้ใช้งานกัดเคี้ยวอาหารที่มีลักษณะแข็ง เหนียว ซึ่งทำให้รากฟันเทียมต้องรับแรงหนักเกินไปจนอาจส่งผลต่ออายุการใช้งานได้

รากฟันเทียมอยู่ได้กี่ปี ?

ภายหลังการทำรากฟันเทียมฐานกระดูกอาจมีการละลายตัวเพิ่มได้บ้างอย่างช้าๆ โดยเฉพาะในกรณีที่คนไข้มีเหงือกอักเสบเนื่องจากการดูแลรักษาความสะอาดไม่ดีพอ ซึ่งในระยะยาวจะส่งผลต่อความแข็งแรงของรากฟันเทียมรวมถึงความสวยงามของขอบเหงือก อย่างไรก็ตาม ในกรณีที่คนไข้มีการใช้งานรากฟันเทียมอย่างเหมาะสม ดูแลรักษาความสะอาดอย่างถูกวิธี เข้าพบทันตแพทย์สม่ำเสมอทุก 6 เดือน รากฟันเทียมจะมีอายุการใช้งานได้ยาวนานมากกว่า 10-20 ปี

ฟันหน้าควรทำรากฟันเทียมทันทีที่สูญเสียฟัน… จริงไหม?

การสูญเสียฟันจะตามมาด้วยการละลายตัวลงของฐานกระดูกในตำแหน่งนั้น ซึ่งการทดแทนด้วยฟันปลอมแบบถอดได้หรือสะพานฟัน จะไม่สามารถลดการละลายตัวของฐานกระดูกได้ หากในเวลาต่อมาต้องการฝังรากฟันเทียมก็จะมีขั้นตอนการปลูกกระดูกที่ยุ่งยากขึ้น และอาจคาดหวังผลลัพธ์ได้ลดลงบ้าง โดยเฉพาะในตำแหน่งฟันหน้า ที่มีปัจจัยด้านความสวยงามของขอบเหงือกเข้ามาเกี่ยวข้องด้วย

ทั้งนี้ ตามสถิติจากงานวิจัยทางวิชาการ ระยะเวลาในการฝังรากฟันเทียมในตำแหน่งฟันหน้าที่ได้ผลลัพธ์ที่ดีที่สุด คือ 1-4 เดือนภายหลังการสูญเสียฟัน

ทางเลือกอื่นๆในการทดแทนฟันหน้าที่สูญเสียไป

ฟันปลอมแบบถอดได้ : ใช้เพื่อความสวยงามเป็นหลัก ไม่เหมาะจะใช้กัดเคี้ยวอาหาร เนื่องจากหลุดและแตกหักได้ง่าย คนไข้ต้องปรับตัวในการใช้งานและการพูดออกเสียงเพื่อให้เคยชินในช่วงแรก มีข้อดีคือ ใช้เวลาทำไม่นาน และราคาถูก

สะพานฟัน : มีประสิทธิภาพในการใช้งานที่ดี แต่ข้อเสียคือต้องกรอฟันข้างเคียงสองด้านเพื่อเป็นหลักยึด ต้องใช้ super floss ในการทำความสะอาดใต้สะพานฟัน และมีราคาสูงพอสมควร

รากฟันเทียมฟันหน้าราคา เปรียบเทียบกับทางเลือกอื่น

สรุป

รากฟันเทียมในตำแหน่งฟันหน้า เป็นการทดแทนฟันธรรมชาติที่ตอบโจทย์ด้านความสวยงามและความสะดวกในการใช้งาน หากคนไข้ทำความสะอาดอย่างเหมาะสมและเข้าตรวจเช็คสุขภาพฟันกับทันตแพทย์ทุก 6 เดือน รากฟันเทียมจะใช้งานได้ยาวนานถึง 10-20 ปีขึ้นไป แม้จะไม่สามารถเทียบเท่าฟันธรรมชาติ 100% ทั้งยังมีขั้นตอนที่ซับซ้อนและค่าใช้จ่ายสูง แต่เป็นวิธีการรักษาที่ให้ผลลัพธ์และความพึงพอใจได้เหนือกว่าการใส่ฟันปลอมวิธีอื่นๆ

ผู้ตรวจสอบความถูกต้องของบทความ
ทพ. กฤตวัฒน์ เลิศสุขประเสริฐ
ผศ.ดร.ทพ มนตรี รัตนจันทร์ฉาย

เอกสารอ้างอิง

1. Lang NP, Berglundh T, Giannobile WV, Sanz M, editors. Lindhe’s clinical periodontology and implant dentistry, 2 volume set. 7th ed. Hoboken, NJ: Wiley-Blackwell; 2021.

2. Newman MG, Klokkevold PR, Elangovan S, Kapila Y. Newman and Carranza’s clinical periodontology and implantology E-book: Newman and Carranza’s clinical periodontology and implantology E-book. 14th ed. Carranza FA, Takei H, editors. Saunders; 2023.