จัดฟันต้องถอนฟันไหม? ถอน/ไม่ถอน ต่างกันอย่างไร?

วัตถุประสงค์ของการจัดฟัน คือ เพื่อให้ได้การสบฟันในตำแหน่งที่ใช้งานได้ดี มีความสวยงาม ช่วยให้ใบหน้าได้รูปและสมดุล ในการวางแผนจัดฟัน ต้องถอนฟันไหม ขึ้นอยู่กับจุดประสงค์ในการจัดฟัน และสภาพปัญหาการสบฟันผิดปกติของคนไข้

ทันตแพทย์จัดฟันจะพิมพ์แบบฟัน และ x-ray ฟันทั้งปาก รวมถึงกระโหลกศีรษะด้านข้าง เพื่อประกอบการพิจารณา ซึ่งผลลัพธ์จากการจัดฟันโดย “ถอนฟัน” กับ “ไม่ถอนฟัน” อาจแตกต่างกันบ้าง แต่โดยหลักการแล้วทันตแพทย์จะพยายามจัดฟันให้ได้การใช้งานที่ดี และสวยงามที่สุดตามเงื่อนไขสภาพฟันของคนไข้แต่ละคนนั่นเองค่ะ

จัดฟันแบบไม่ถอนฟันได้ไหม?

อายุ 14 ปีค่ะ หนูต้องการจะจัดฟัน แต่ไม่อยากถอนฟันออก 4 ซี่ค่ะ ฟันหนูยื่นแต่ก็ยื่นไม่มากค่ะ แต่ฟันข้างมันเกค่ะ ฟันหน้าเหมือนจะบิดเข้าหากันค่ะ มีวิธีอื่นนอกจากถอนฟันไหมคะ?

การจัดฟันจะต้องถอนฟันหรือไม่ขึ้นกับปัญหาที่ต้องแก้ไขว่ามากน้อยเพียงใดค่ะ

การแก้ไขฟันหน้ายื่นและซ้อนเกนั้น ถ้าไม่มากนักอาจไม่ต้องถอนฟันก็ได้ โดยเฉพาะในคนไข้อายุน้อยที่ยังมีการเจริญเติบโต อาจขยายฐานขากรรไกรได้เล็กน้อย และใช้อุปกรณ์เสริมเพื่อช่วยในการดึงฟันเข้า

เช่น หมุดจัดฟัน (อาจยังไม่เหมาะกับคนไข้อายุเพียง 14 ปี), เฮดเกียร์ หรืออุปกรณ์อื่นแล้วแต่การวินิจฉัยและการวางแผนการรักษาของทันตแพทย์จัดฟัน การตรวจ เอกซ์เรย์ และพบทันตแพทย์จัดฟันด้วยตัวเองจะได้ข้อมูลที่ถูกต้องตามสภาพฟันและความเหมาะสมในการรักษาค่ะ

จัดฟันปกติต้องถอนฟันไหมคะ ไม่ได้ถอนฟันเลย กลัวฟันไม่เข้าที่?

พอดีหนูไปจัดฟันมา หมอบอกว่าไม่ต้องถอนฟันซักซี่เลย แต่พอไปดูข้อมูลในเน็ตเห็นคนที่จัดแบบไม่ถอนฟันได้จัดใหม่อีกรอบสอง หนูควรทำไงดีค่ะ คือหมอแนะนำหนูว่าหนูเป็นคนปากเล็ก และฟันบนไม่มีปัญหาอะไร ไม่ได้เหยิน แต่ฟันล่างมีปัญหาฟันเก

การจัดฟันนั้นอาจจะต้องถอนฟันหรือไม่ถอนฟันก็ได้แล้วแต่โครงสร้างของใบหน้า/ขากรรไกร/ตำแหน่งของฟัน รวมทั้งอายุของคนไข้ด้วยว่าร่างกายยังมีการเจริญเติบโตหรือไม่

ผู้ที่จัดฟันแบบถอน/ไม่ถอน ก็ตาม แล้วต้องจัดฟันใหม่นั้นส่วนใหญ่จะเนื่องจากไม่ได้ใส่เครื่องมือกันฟันเคลื่อน (รีเทนเนอร์) อย่างสม่ำเสมอตามคำแนะนำของทันตแพทย์ค่ะ

หากสงสัยเรื่องแผนการรักษาและผลการรักษาควรปรึกษาคุณหมอจัดฟันที่จัดให้ ถามสิ่งที่ยังไม่แน่ใจให้เข้าใจตรงกันก่อนเริ่มจัดฟันนะคะ

หมอจัดฟันบอกว่าไม่ต้องถอนฟัน ไม่งั้นฟันจะล้มเนื่องจากเหงือกบางจิงหรอคะ?

การจัดฟันไม่ต้องถอนฟันทุกคนค่ะ แล้วแต่ปัญหาที่ต้องแก้ไข ประกอบกับลักษณะโครงสร้างใบหน้าและกระดูกขากรรไกรของคนไข้ การจะดึงฟันเข้าแม้ไม่ได้ถอนฟันก็สามารถทำได้หลายวิธีแล้วแต่ความเหมาะสมและปัญหาของแต่ละคน

คนไข้บางคนที่มีสันกระดูกแคบ โดยเฉพาะฟันล่างด้านหน้า หากมีการถอนฟันจะดึงฟันปิดช่องว่างได้ไม่หมด เพราะไม่สามารถเคลื่อนรากฟันไปเกินกว่าความกว้างของสันกระดูกได้ ซึ่งคนไข้สามารถปรึกษาคุณหมอที่จัดฟันให้เพื่อความเข้าใจได้ค่ะ

ได้ถอนฟันกรามออกไปแล้วอย่างนี้จัดฟันได้ไหมคะ?

น่าจะจัดฟันได้ค่ะ กรณีฟันกรามถูกถอนไปไม่นานและสันกระดูกไม่หดจนแคบมาก จะสามารถเลื่อนฟันข้างเคียงเข้ามาชิดกันได้โดยไม่ต้องใส่ฟันปลอม แต่ต้องขึ้นอยู่กับตำแหน่งที่ถูกถอนและลักษณะการสบฟันว่าเหมาะสมที่จะเลื่อนฟันข้างเคียงเข้ามา หรือเพียงจัดให้ได้ช่องว่างพอดีสำหรับการใส่ฟันปลอมค่ะ

ส่วนปัญหาอื่นๆที่อยากแก้ไข เช่น ฟันยื่น ฟันเก ฯลฯ นั้นสามารถจัดฟันได้ตามปกติ โดยอาจต้องมีอุปกรณ์ช่วยเป็นหลักยึดในการดึงฟันบ้างตามความจำเป็น ในด้านที่สูญเสียฟันกรามไปค่ะ

ถอนฟันไปแล้ว 6 ซี่ ถ้ายังไม่จัดฟันตอนนี้จะเป็นอะไรไหม?

คือพอดีหนูถอนฟันไป 6 ซี่อ่ะค่ะ ถ้าสมมติตอนนี้ยังไม่จัดฟันจะเป็นอะไรไหมคะ อายุ 19 ถ้าจะจัดตอนอายุ 24-25 ฟันที่หลอไปที่ไม่ใช่ฟันกรามจะเลื่อนมาปิดได้มั้ยคะ ควรจัดฟันอายุเท่าไรดีคะ อายุมากขึ้นจัดฟันไม่ได้จริงไหม? ช่วยตอบด้วยนะคะ ขอบคุณมากค่ะ

ถ้าอีก 5-6 ปีจึงจะจัดฟัน น่าจะใส่ฟันปลอมทดแทนตำแหน่งที่ถูกถอนฟันไปก่อนค่ะ เพื่อกันไม่ให้ฟันล้มเอียงและเก็บช่องว่างที่เกิดขึ้นไว้เพื่อประโยชน์ในการดึงฟันหน้าเข้าในช่วงที่จะจัดฟันค่ะ เพราะถ้าปล่อยให้ฟันล้มเอียงไปโดยไม่ควบคุมจะทำให้ช่องว่างที่เกิดจากการถอนฟันเหลือแคบลง

รวมถึงการจัดฟันที่เอียงให้ตั้งตรงก่อนเคลื่อนฟัน ก็มักจะพบว่าฟันโยกได้ จะมีผลทำให้การจัดฟันยากขึ้นหรือได้ผลไม่ดีเท่าที่ควรได้ค่ะ

เพิ่งไปถอนฟันกรามก่อนซี่สุดท้ายมาอ่ะค่ะ กลัวฟันจะล้ม ถ้าจะจัดฟันให้ชิดกันได้มั้ยคะ ไม่อยากใส่ฟันปลอมอ่ะค่ะ

ควรปรึกษาคุณหมอจัดฟันเพื่อเอกซเรย์ดูตำแหน่งฟันซี่สุดท้าย ว่าอยู่ในลักษณะที่จะเคลื่อนเข้ามาปิดช่องว่างได้หรือไม่ ถ้าทำได้ก็ใช้วิธีจัดฟันเลื่อนฟันมาชิดกันได้ค่ะ ถ้าไม่มีฟันซี่สุดท้ายหรือฟันซี่สุดท้ายเอียงนอนจนไม่สามารถตั้งได้ ก็คงต้องถอนฟันซี่สุดท้ายที่นอนนั้นออก ส่วนตำแหน่งฟันกรามก่อนซี่สุดท้ายถ้าไม่มีฟันบนเป็นคู่สบจะไม่ใส่ฟันก็ได้ แต่ถ้ามีฟันคู่สบควรใส่ฟันปลอมทดแทนในตำแหน่งที่ถอนฟันไปค่ะ

จากการให้คำปรึกษาแบบสาธารณะ
ตอบคำถามโดย ทพญ.ขนิษฐา สุรางค์ศรีรัฐ