จัดฟันแก้ปัญหาปากอูมได้ไหม?

การจัดฟันเพื่อแก้ไขฟันซ้อนเก/ฟันยื่น/ริมฝีปากอูม บ่อยครั้งที่มักจะต้องมีการถอนฟัน เพื่อให้ได้ช่องว่างสำหรับแก้ไขฟันที่ซ้อนเก และมีที่ว่างสำหรับดึงฟันที่ยื่นนั้นเข้ามา ซึ่งอาจเป็นการถอนฟันหลังฟันเขี้ยวด้าน ซ้าย/ขวา ตำแหน่งละซี่เฉพาะฟันบน (รวมถอน 2 ซี่) หรือถอนทั้ง ฟันบน/ฟันล่าง (รวมถอน 4 ซี่)

หลังการจัดฟันโดยการถอนฟัน 2 หรือ 4 ซี่ มักเห็นว่าใบหน้าเปลี่ยน ได้รูปมากขึ้น โดยเฉพาะในกรณีที่คนไข้มีริมฝีปากอูมเนื่องจากฟันหรือกระดูกขากรรไกรยื่น จะทำให้มีความอูมลดลง

แต่ทั้งนี้ การพิจารณาว่าจะจัดฟันโดยถอนฟันหรือไม่นั้น ยังมีปัจจัยที่ต้องพิจารณาอีกหลายข้อ การถอนฟันในกรณีที่ไม่เหมาะสม อาจเกิดปัญหาปิดช่องว่างจากการถอนฟันได้ไม่สนิท หรือมีการดึงฟันเข้ามากเกินไป เกิดขึ้นได้

จัดฟันแก้ปากอูมได้ไหม?

ตอนนี้อายุ 27 ปีค่ะ ฟันหน้าบนห่างค่ะ แล้วรูปหน้าด้านข้างปากมันอูมค่ะ หน้าเรียวเล็กอยู่แล้วแต่หน้าแหลม ปากอูม ทำให้ไม่มั่นใจ เลยคิดว่าจัดฟันจะแก้ปัญหาได้มั้ยคะ แล้วฟันที่ห่างอยู่จะเรียงสวยงามมั้ยค่ะ นานๆไปแล้วจะกลับมาห่างเหมือนเดิมมั้ยคะ?

ในขั้นต้นควรพิจารณาว่าฟันหน้าบนห่างจากสาเหตุอะไรค่ะ

1. ถ้าเป็นเพราะฟันซี่เล็ก และฟันไม่ยื่น อาจจะแก้ไขด้วยการอุดฟันปิดช่องห่าง แทนการจัดฟัน
2. แต่ถ้าฟันหน้ายื่นด้วย หรือช่องห่างกว้างมาก ก็คงต้องแก้ไขด้วยการจัดฟัน ซึ่งสามารถจัดให้ฟันเรียงสวยงามได้ค่ะ
3. ถ้ามองด้านข้างแล้วริมฝีปากอูม/แหลม ตามลักษณะฟันหน้าที่ยื่น หรือฐานขากรรไกรบนยื่นด้วย ไม่ว่าฟันจะเรียงดีแต่ยื่น หรือ ฟันเก+ยื่น ก็ตาม การจัดฟันแก้ไขฟันยื่น จะทำโดยถอนฟันถัดจากฟันเขี้ยว แล้วเลื่อนฟันหน้าเข้าไป ก็จะช่วยให้ริมฝีปากอูมน้อยลง รูปหน้าน่าจะดูดีขึ้น แต่ต้องให้คุณหมอจัดฟันประเมินว่าจะปิดช่องว่างจากการถอนฟันได้หมดหรือไม่ค่ะ

* แต่ถ้าริมฝีปากอูม แต่ฟันไม่ยื่น และฐานขากรรไกรบนปกติ แสดงว่าปัญหาอยู่ที่รูปปากและลักษณะของกล้ามเนื้อริมฝีปาก (อาจจะหนา) ซึ่งกรณีเช่นนี้การแก้ปัญหาปากอูมด้วยการจัดฟันจะไม่ช่วยให้รูปหน้าและริมฝีปากดีขึ้นได้อย่างตรงจุดค่ะ *

หลังจากจัดฟันเสร็จต้องใส่เครื่องมือกันฟันเคลื่อน (retainer) อีกระยะหนึ่ง เพื่อให้เนื้อเยื่อรอบๆซี่ฟันปรับสภาพให้ฟันอยู่คงตัวในตำแหน่งใหม่ค่ะ และยังต้องให้ทันตแพทย์จัดฟันตรวจและแนะนำว่าควรหยุดใส่ retainer ได้เมื่อไร หากไม่ได้ใส่ retainer อย่างสม่ำเสมอ ฟันที่จัดไว้ดีแล้วก็จะเคลื่อนได้

ในกรณีที่ฟันหน้าห่างเพราะขนาดฟันซี่เล็ก บางกรณีอาจต้องใส่ retainer ในเวลานอนไปตลอด ถ้าหยุดใส่ฟันมักจะห่างอีกค่ะ

การจัดฟันช่วยให้รูปหน้าเปลี่ยนได้ไหม?

คือเป็นคนมีโครงหน้าไม่สวย โหนกแก้มกว้าง ช่วงคางเล็กแหลม จัดฟันช่วยให้หน้าเปลี่ยนดีขึ้นได้ไหมคะ

กรณีโหนกแก้มกว้างและช่วงคางเล็ก หากส่วนคางเล็กมากน่าจะแก้ไขด้วยการจัดฟันร่วมกับการผ่าตัด จึงจะช่วยให้รูปหน้าดูดีขึ้นได้ โดยเป็นการผ่าตัดเลื่อนคางมาข้างหน้าให้รับกับโครงสร้างใบหน้าส่วนบน และให้ฟันบน/ล่าง สบกันในตำแหน่งที่ถูกต้อง ร่วมกับการจัดฟันแก้ไขฟันยื่น/ฟันซ้อนเกค่ะ

ซึ่งหมอสามารถตอบได้เป็นแนวทางกว้างๆเท่านั้นเพราะในการรักษาจริงๆต้องมีข้อมูลประกอบการพิจารณาอีกหลายอย่าง ว่าปัญหาแท้จริงอยู่ที่โครงสร้างใบหน้าส่วนบนใหญ่เกินไป หรือส่วนบนปกติแค่ขากรรไกรล่างเล็กเกินไป การแก้ไขจึงตรงจุดค่ะ

จัดฟันต้องถอนฟัน 8 ซี่ เยอะไปไหม?

คุณหมอจัดฟันบอกว่าต้องถอนฟัน 8 ซี่ค่ะ อยากถามว่าต้องถอนก่อนหรือหลังติดเครื่องมือจัดฟันคะ แล้วถอนฟัน 8 ซี่คุณหมอว่ามันเยอะไปหรือเปล่าค่ะ กลัวฟันเหลือน้อยอ่ะค่ะ

มักจะถอนฟันก่อนติดเครื่องมือจัดฟันค่ะ การถอนฟัน 8 ซี่นั้น เข้าใจว่าเป็นการถอนฟันกรามน้อย 4 ซี่ ซึ่งเป็นการถอนเพื่อการจัดฟันแก้ไขการสบฟันผิดปกติ

และอีก 4 ซี่เป็นฟันกรามซี่สุดท้ายซึ่งน่าจะเป็นฟันคุดที่ขึ้นไม่ได้ และฟันคู่สบของฟันคุด ซึ่งมักจะต้องถอนออกแม้ไม่จัดฟันก็ตาม ดังนั้นหากมีข้อบ่งชี้ว่าต้องถอนฟันเพื่อแก้ไขการสบฟันผิดปกติ และคนไข้มีฟันคุด ก็เป็นไปได้ที่จะมีการถอนฟันออก 8 ซี่ ซึ่งไม่ทำให้คุณภาพการบดเคี้ยวลดลงค่ะ

ฟันไม่ได้ยื่นมาก จัดฟันต้องถอน 4 ซี่เลยหรอ?

สวัสดีค่ะคุณหมอ คือว่าหนูจะจัดฟันแต่ลังเลกับการถอนฟันอยู่คะ ยังไม่ได้ไปถอน ต้องถอน 4 ซี่ คือฟันหนูมันยื่นด้านหน้าไม่เยอะมากต้องถอนถึง 4 ซี่เลยหรอ แต่หนูอยากให้มันลง ส่วนฟันล่างมันก็เกนิดๆคะ

การจัดฟันเพื่อแก้ไขฟันยื่นและซ้อนเก หากประเมินร่วมกับโครงสร้างกระดูกขากรรไกรแล้วพบว่าอยู่ในเกณฑ์ต้องถอนฟันเพื่อให้ได้ช่องว่างสำหรับแก้ไขฟันยื่นหรือซ้อนเกแล้ว มักจะต้องถอนข้างซ้ายขวาให้สมดุลกันเพื่อไม่ให้ฟันเอียงไปด้านใดด้านหนึ่ง (ยกเว้นคนไข้เคยถูกถอนฟันบางซี่ไปก่อนหน้านี้แล้ว) ดังนั้นถ้าคุณหมอจัดฟันวางแผนว่าต้องถอนเฉพาะฟันบนก็มักจะถอน 2 ซี่ ถ้าถอนทั้งบน/ล่าง ก็ต้องถอน 4 ซี่ค่ะ

ปัจจุบันมีการนำหมุดจัดฟันมาช่วยในการดึงฟันให้เข้าที่ ทำให้มีทางเลือกในการจัดฟันมากขึ้น และเพิ่มโอกาสในการจัดฟันโดยไม่ต้องถอนฟันได้มากขึ้นค่ะ

หากยังไม่มั่นใจเรื่องถอนฟันคนไข้อาจลองปรึกษาคุณหมอจัดฟันเพิ่มเติม หรือลองสอบถามความเห็นที่สองเพื่อให้เข้าใจและมั่นใจก่อนเริ่มจัดฟันก็ได้ค่ะ

จัดฟันต้องถอนฟันคุดไหม?

คุณหมอครับ ก่อนจัดฟันจำเป็นต้องถอนฟันคุด หรือฟันกรามซี่ที่ 3 ออกให้หมดก่อนไหมครับ อยากถอนในโรงพยาบาลก่อนเพราะไม่แพง แล้วค่อยไปจัดฟันที่คลินิกครับ

บ่อยครั้งที่มักจะต้องถอนฟันกรามซี่ที่ 3 ออกก่อนจัดฟันค่ะ แต่บางกรณีหากฟันกรามซี่ที่ 3 ตั้งตรงหรือไม่เอียงมาก อาจจะถอนฟันกรามซี่ที่ 2 เพื่อให้ได้ช่องว่างสำหรับแก้ปัญหาฟันยื่น/ฟันซ้อนเก และจัดให้ฟันกรามซี่ที่ 3 อยู่ในตำแหน่งที่เหมาะสมต่อการใช้งานค่ะ

นอกจากนี้บางกรณีการถอนฟันหลังฟันเขี้ยว 4 ตำแหน่ง เพื่อการจัดฟัน เมื่อเลี่อนฟันปิดช่องว่างจากการถอนแล้ว อาจจะทำให้ฟันกรามซี่ที่ 3 ที่ไม่เอียงมากขึ้นได้ปกติก็เป็นไปได้ค่ะ

โดยสรุป จึงควรปรึกษาคุณหมอจัดฟันก่อนเพื่อวางแผนการรักษาว่าต้องถอนฟันซี่ใดบ้าง แล้วให้คุณหมอจัดฟันเขียนจดหมายระบุซี่ฟันที่ส่งถอน และจึงไปติดต่อถอนฟันที่โรงพยาบาลได้ค่ะ

จากการให้คำปรึกษาแบบสาธารณะ
ตอบคำถามโดย ทพญ.ขนิษฐา สุรางค์ศรีรัฐ