ฟันผุมีความรุนแรงหลายระดับ ตั้งแต่เป็นเพียงจุดดำเล็กๆบนผิวเคลือบฟัน ฟันผุเป็นรูถึงชั้นเนื้อฟัน ลุกลามไปจนเกิดการผุกร่อนทั้งซี่ฟัน หรือทะลุโพรงประสาทฟันก็ได้
แนวทางการรักษานั้น จะพิจารณาจากปัจจัยต่างๆ กล่าวคือ ระดับความลึกของรอยผุ ปริมาณเนื้อฟันที่ยังเหลืออยู่ ตำแหน่งของฟันที่ผุ อาการปวดฟันที่เกิดขึ้น รวมถึงความคุ้มค่าในการรักษา
กรณีที่ฟันผุไม่ถึงโพรงประสาทฟัน
- รอยผุที่ไม่กว้างมาก : หลังจากอุดฟันแล้วจะแข็งแรงใกล้เคียงฟันปกติ
- กรณีรอยอุดฟันอยู่ในตำแหน่งฟันกรามที่รับแรงบดเคี้ยว : รวมถึงรอยอุดมีขนาดใหญ่ ครอบคลุมเนื้อฟันมากกว่า 1 ด้าน รอยอุดฟันจะมีโอกาสแตกหักได้ หลังการอุดฟันจึงควรหลีกเลี่ยงการเคี้ยวอาหารที่แข็งหรือเหนียวมากๆ เพื่อยืดอายุการใช้งาน หรือ บูรณะด้วยการทำฟันครอบ หรือ ทำ inlay/onlay ซึ่งค่าใช้จ่ายสูงกว่าแต่ใช้งานบดเคี้ยวได้เต็มที่กว่า
- กรณีรอยผุกว้างและลุกลามลงไปใต้เหงือก : จะทำให้ค่อนข้างยากในการควบคุมน้ำลายและความชื้นบริเวณที่ทำการอุดฟัน อาจต้องมีการตัดแต่งเหงือกที่ปิดคลุมขอบของรอยผุเท่าที่จำเป็น เพื่อให้สามารถควบคุมความชื้น และใส่วัสดุอุดในตำแหน่งนั้นได้แน่นสนิท
หากฟันผุเป็นรูลึกจนทะลุโพรงประสาทฟัน จะมีทางเลือกในการรักษาคือ “ถอนฟัน” หรือ “รักษารากฟัน”
- กรณีฟันผุทะลุโพรงประสาทฟัน และคนไข้ยังไม่อยากถอนฟัน : หากยังมีเนื้อฟันเหลืออยู่มากพอสมควร ก็สามารถจะเก็บฟันไว้ใช้งานได้โดยการรักษารากฟัน แล้วบูรณะให้แข็งแรงด้วยการอุดฟันหรือครอบฟันแล้วแต่สภาพฟัน เว้นแต่กรณีที่รอยผุลุกลามจนเหลือเนื้อฟันน้อยมาก หรือรอยผุอยู่ใต้เหงือกมากจนไม่สามารถบูรณะได้ ก็จำเป็นต้องถอนออก
- กรณีที่ฟันที่ผุนั้นเป็นฟันกรามซี่สุดท้ายในด้านที่มีฟันกรามครบ : (ไม่เคยมีฟันคุดที่ถูกถอนออกไป) การเลือกถอนฟันกรามซี่สุดท้ายที่ผุมากออก จะไม่ทำให้ประสิทธิภาพในการบดเคี้ยวลดลงนัก เพราะยังเหลือฟันกรามในด้านนั้นอีก 2 ซี่ ซึ่งเพียงพอสำหรับการใช้งาน
- กรณีที่มีการสบฟันผิดปกติ : เช่น ฟันยื่น ฟันซ้อนเก สามารถปรึกษาทันตแพทย์จัดฟัน ว่าถ้าถอนฟันที่ผุมากออกแล้ว สามารถจัดฟันปิดช่องว่างนั้นได้หรือไม่ หากทำได้ก็จะเป็นอีกทางเลือกหนึ่ง
บทความที่เกี่ยวข้อง : รักษารากฟัน ราคา
ปวดฟันกรามผุเป็นรู อุดได้ไหม หรือต้องรักษารากฟัน?
เคยปวดฟันนานแล้วแบบเป็นๆหายๆ แต่ตอนนี้อาการกำเริบขึ้นเยอะเลยค่ะ ปวดบ่อยขึ้นและสังเกตว่าจะปวดตอนที่มีเศษอาหารเข้าไปติดอยู่ ปวดบริเวณฟันกรามซี่ในสุดข้างซ้ายค่ะ เห็นเลยว่ามันเป็นรูทะลุเข้าไปด้านข้าง ปวดขึ้นมาทีทรมานมาก ไม่ทราบว่าจะต้องรักษารากฟันหรือแค่อุด? ขอบคุณมากนะคะ
ตามอาการที่เล่ามานั้น แสดงว่าฟันน่าจะผุถึงโพรงประสาทฟัน จึงทำให้มีอาการปวดมาก เนื่องจากเป็นฟันกรามซี่ในสุด จึงต้องพิจารณาว่า ถ้าในด้านนั้นคนไข้มีฟันกรามครบ 3 ซี่ (ไม่รวมฟันกรามน้อย) ก็สามารถจะถอนฟันกรามซี่ในสุดที่มีอาการออกได้ โดยประสิทธิภาพการบดเคี้ยวยังดีอยู่
แต่ถ้ามีฟันกรามเพียง 2 ซี่ในตำแหน่งใช้งาน น่าจะต้องรักษารากฟันมากกว่าค่ะ เพราะฟันน่าจะผุจนถึงโพรงประสาทฟันแล้ว ถ้าเป็นไปได้ควรรีบไปพบทันตแพทย์เพื่อการรักษาให้เสร็จสมบูรณ์ เพราะหากปล่อยทิ้งไว้การอักเสบอาจจะลุกลามทำให้เกิดเป็นหนองที่ปลายรากฟันได้ค่ะ
ฟันที่เริ่มมีอาการปวดรุนแรงตามที่เล่ามานั้นไม่ควรไปอุดเฉยๆ ควรรักษารากฟันก่อน หรืออาจเลือกถอนออกแล้วแต่กรณีค่ะ
ฟันผุเป็นรูใหญ่ ปวดมาก หมออุดให้แล้วก็ยังไม่หายปวด
ฟันผุเป็นรูแล้วไปคลินิกมา หมออุดฟันให้ค่ะ กลับมาก็ยังปวดอยู่ ทานยาแก้ปวดก็พอบรรเทาได้บ้าง แต่วันนี้ปวดมาก ปวดแบบตุ๊บๆเลยค่ะ ปวดไปทั้งหัวเลย กินยาแก้ปวดก็ไม่หาย หนูต้องทำยังไงดีคะ?
หมอคิดว่าฟันน่าจะผุทะลุจนถึงโพรงประสาทฟัน จึงมีอาการปวดทั้งก่อนอุดฟันและหลังจากอุดฟันแล้วก็ยังปวดอยู่ กรณีเช่นนี้คงต้องรักษารากฟันค่ะ การกินยาแก้ปวด/แก้อักเสบ ช่วยบรรเทาอาการได้เพียงชั่วคราว
ต้องแก้ไขที่ต้นเหตุ คือ การรักษารากฟัน เพื่อกำจัดเชื้อโรคและเนื้อเยื่อที่อักเสบในโพรงประสาทฟัน หมออยากแนะนำว่าให้รีบไปรักษา ดีกว่าจะปล่อยให้เป็นมากและเรื้อรังค่ะ
ปกติเวลาอุดฟัน ถ้ารอยผุลึกมากแต่ไม่พบรูทะลุถึงโพรงประสาทฟันชัดเจน ทันตแพทย์ก็มักจะใส่ยาและอุดให้ก่อนเพื่อดูอาการ เช่นเดียวกับที่คุณได้รับการรักษามาค่ะ
หากหลังจากอุดฟันมีอาการปวด จึงรักษารากฟัน ซึ่งจะทำเมื่อจำเป็นเท่านั้น เนื่องจากขั้นตอนการรักษารากฟัน และการบูรณะฟันภายหลังการรักษารากฟัน จะยุ่งยากและเสียค่าใช้จ่ายมากกว่าการอุดฟันปกติค่ะ
จากการให้คำปรึกษาแบบสาธารณะ
ตอบคำถามโดย ทพญ.ขนิษฐา สุรางค์ศรีรัฐ
