เหงือกของเรามีหน้าที่ตามธรรมชาติในการหุ้มยึดคอฟันและรากฟันไว้ในกระดูกขากรรไกร เพื่อรองรับแรงบดเคี้ยว โดยปกติเหงือกจะหุ้มอยู่ตามแนวคอฟันเหนือรากฟัน แต่ในผู้ที่มีภาวะเหงือกร่น เหงือกจะถอยร่นลงไปอยู่ระดับต่ำกว่าคอฟัน ทำให้มองเห็นซี่ฟันยาวขึ้น
เหงือกร่น สามารถป้องกันได้ไม่ยากด้วยการแปรงฟันอย่างถูกวิธี ใช้แปรงสีฟันขนนุ่ม และเข้าพบทันตแพทย์เพื่อตรวจสุขภาพฟันและขูดหินปูนอย่างน้อยปีละครั้ง
การรักษาเหงือกร่นทำได้โดยการ “ผ่าตัดเหงือก” หรือ “อุดปิดช่องว่างระหว่างฟัน” ซึ่งแต่ละวิธีก็มีข้อดี-ข้อเสีย และความเหมาะสมต่างกันไปในแต่ละกรณี
เหงือกร่น เกิดจากสาเหตุอะไร?
สาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะเหงือกร่นที่พบได้บ่อย 2 ข้อ ดังนี้
- การมีหินปูนสะสมอยู่มาก : จุลินทรีย์ในช่องปากนั้น นอกจากจะทำให้เกิดหินปูนขึ้นในบริเวณคอฟันส่วนที่อยู่เหนือเหงือกซึ่งเรามองเห็นได้แล้ว หากปล่อยทิ้งไว้เป็นระยะเวลานาน ยังทำให้เกิดหินปูนลึกลงไปในส่วนใต้ขอบเหงือกที่เรามองไม่เห็นได้อีกด้วย โดยเชื้อจุลินทรีย์เหล่านี้สามารถจะทำลายได้ทั้งเนื้อเยื่อของเหงือกและละลายกระดูกเบ้าฟัน ทำให้เหงือกร่นลึกลงไปเรื่อยๆ
- การแปรงฟันผิดวิธี : การแปรงฟันผิดวิธีและใช้ขนแปรงที่แข็งเกินไป ก็ทำให้เหงือกร่นและมีปัญหาเสียวฟันเกิดขึ้นได้ โดยเฉพาะการแปรงฟันในลักษณะแบบถูไปมาขนานกับพื้นบริเวณคอฟันเหมือนเลื่อย ซึ่งการแปรงฟันผิดวิธีในลักษณะนี้ ในระยะยาวยังสามารถทำให้คอฟันสึก ซึ่งมักเกิดต่อเนื่องกันหลายซี่
ขูดหินปูนแล้วเหงือกร่นเป็นช่องสามเหลี่ยมหายเองได้ไหม?
คุณหมอคะ รบกวนถามหน่อยค่ะ คือหนูไปขูดหินปูนแล้วฟันเป็นรู ตรงฟันหน้าด้านบนตรงกลางระหว่างซี่ มันมีร่องฟันที่เกิดจากการขูดหินปูน เวลายิ้มมันจะเห็นเป็นช่องดำๆรูปสามเหลี่ยม เวลายิ้มแล้วไม่มั่นใจเลยค่ะ เหงือกร่นแบบนี้จะหายเองได้ไหม? ถ้าไม่หายมีวิธีรักษาหรือปิดร่องฟันที่มันเป็นรูได้บ้างไหมอ่ะคะ?
หลังขูดหินปูนเหงือกร่นและเกิดช่องห่างบริเวณคอฟัน โดยทั่วไปเกิดจากการที่คนไข้มีหินปูนสะสมอยู่เป็นจำนวนมากและระยะเวลานานค่ะ ส่วนใหญ่คนไข้มักจะเข้าใจว่าเป็นเพราะการขูดหินปูนเพราะสังเกตเห็นชัดหลังการขูดหินปูนค่ะ
ฟันตามธรรมชาติจะมีสัดส่วนคอฟันเล็กกว่าส่วนปลายฟัน ดังนั้นในขณะที่ปลายฟันชิดกันส่วนคอฟันจะมีช่องเป็นรูปสามเหลี่ยม ซึ่งจะมียอดเหงือกเป็นลักษณะแหลมปิดอยู่ในซอกระหว่างคอฟันนี้
ในกรณีที่มีหินปูนสะสมอยู่เป็นเวลานานมักมีปัญหาเหงือกอักเสบเรื้อรังจนเหงือกร่น หลังจากขูดหินปูนแล้ว การอักเสบจะหายไป ทำให้ขอบเหงือกกระชับกับคอฟัน ทำให้ยอดเหงือกที่ปกคลุมอยู่นั้นหดตัวลงไปจึงเห็นเป็นช่องระหว่างคอฟันได้ค่ะ
กรณีที่เพิ่งเริ่มเป็น ถ้าแปรงฟันให้สะอาดอย่างถูกวิธีสม่ำเสมอ เหงือกจะค่อยๆปรับตัวเข้ามาเติมเต็มในช่องว่างได้ แต่ถ้าเป็นกรณีเหงือกร่นมานาน ร่วมกับมีกระดูกรอบรากฟันละลายตัวลง เหงือกก็ไม่สามารถปรับตัวขึ้นมาเองได้
วิธีรักษาเหงือกร่น : ทำได้ด้วยการผ่าตัดปลูกเหงือกโดยทันตแพทย์ด้านทันตกรรมปริทันต์ค่ะ โดยใช้เหงือกบริเวณเพดานช่องปาก (ซึ่งจะฟื้นตัวขึ้นได้เองในเวลาไม่นาน) มาปลูกในตำแหน่งที่ต้องการ ผลการรักษาจะดีขึ้นได้พอสมควรในกรณีที่เหงือกร่นไม่มาก ส่วนในกรณีที่คนไข้มีเหงือกร่นมาก ก็จะช่วยได้ระดับหนึ่งแต่จะขึ้นมาจนเต็มเหมือนเดิมค่อนข้างยากค่ะ
การอุดฟันปิดช่องว่างตำแหน่งนี้ก็เป็นอีกทางเลือกหนึ่ง แต่หากทำได้ไม่สมบูรณ์จะมีเศษอาหารเกาะติดและเกิดฟันผุได้ง่ายค่ะ
ถ้าคนไข้ไม่รู้สึกว่าเป็นปัญหามากนัก หมอคิดว่าดูแลรักษาสุขภาพเหงือกและฟันให้ดี ขูดหินปูนเป็นระยะๆตามกำหนด เพื่อไม่ให้เหงือกมีการอักเสบและเหงือกไม่ร่นไปกว่านี้ก็น่าจะเพียงพอค่ะ
เหงือกร่นจัดฟันได้ไหม?
ถ้าเหงือกร่นไม่มากจนฟันสูญเสียความแข็งแรงโดยปกติก็จะจัดฟันได้ค่ะ แต่ต้องพิจารณาดูตำแหน่งฟัน/การหมุน/การเอียงของซี่ฟันประกอบกับลักษณะของสันกระดูกว่าบางหรือไม่ ถ้าคนไข้มีลักษณะฟันหมุนมากร่วมกับสันกระดูกบางมักจะพบว่าหลังจัดฟันมีโอกาสเหงือกร่นมากขึ้นค่ะ
ฟันหน้าโยก เหงือกร่น และมีหินปูนมาก
รบกวนช่วยตอบหน่อยนะค่ะ ตอนนี้เหงือกหนูบวม เหงือกอักเสบแดง มีคราบหินปูน บริเวณฟัน เเล้วเหงือกก็ร่นลงไปลึกมาก มีอาการฟันโยก อยากทราบว่าพอจะรักษาให้หายได้เหมือนเดิมไหม คุณหมอมีที่ไหนแนะนำที่ราคาไม่แพงไหมคะ?
อาการตามที่เล่ามานั้น หมอคิดว่าน่าจะเป็นปัญหาจากเหงือกอักเสบเรื้อรัง เนื่องจากมีคราบหินปูนสะสมเป็นเวลานาน หากกระดูกรอบๆรากฟันไม่ถูกทำลายไปมาก/ฟันไม่โยกมาก ก็น่าจะรักษาให้แข็งแรงขึ้นได้โดยการขูดหินปูน และเกลารากฟัน ก็จะหายอักเสบ อาการฟันโยกน่าจะดีขึ้นได้ ซึ่งผลการรักษาก็จะขึ้นอยู่กับความรุนแรงของอาการก่อนการรักษาด้วย
ส่วนปัญหาเหงือกร่นมักจะไม่หาย แต่ถ้าเหงือกร่นแต่ไม่มีอาการเสียวฟัน หรือไม่เกี่ยวข้องกับความสวยงาม ก็มักจะแก้ไขเฉพาะให้เหงือกหายอักเสบ/บวม แต่หากเหงือกร่นจนมีปัญหาด้านความสวยงามที่จำเป็นต้องแก้ใข ก็สามารถทำผ่าตัดปลูกเหงือกได้
หรือหากมีอาการเสียวฟันและคอฟันสึกเป็นร่อง ก็ควรอุดคอฟัน แต่ถ้าเสียวฟันโดยไม่มีฟันสึกหรือสึกเพียงเล็กน้อย แนะนำให้ใช้น้ำยาอมฟลูออไรด์และยาสีฟันสูตรสำหรับช่วยเรื่องการเสียวฟันค่ะ
แนะนำควรจะรีบไปรักษาโดยเร็ว เพื่อไม่ให้ปัญหารุนแรงจนเกินกว่าจะรักษาได้ โดยสามารถไปที่แผนกทันตกรรมของรพ.รัฐบาลทุกแห่ง ศูนย์สาธารณสุข หรือ คณะทันตแพทย์ศาสตร์ในมหาวิทยาลัยทุกแห่ง สถานพยาบาลของรัฐมักจะไม่แพง แม้ว่าอาจต้องเข้าคิว แต่กรณีคนไข้มีปัญหาเร่งด่วนจะมีแผนกรักษาฉุกเฉินให้ เพื่อบรรเทาอาการเฉพาะหน้า ก่อนการรักษาให้เสร็จสมบูรณ์ต่อไปค่ะ
เหงือกร่น หลังจากจัดฟันเสร็จ
สวัสดีค่ะคุณหมอ สอบถามเรื่องรักษาเหงือกร่นค่ะ หลังจากจัดฟันเสร็จ ได้ขูดหินปูน พบว่าเหงือกร่นค่ะ อยากรักษาให้หายเหงือกร่นค่ะ?
ในระหว่างจัดฟัน มีอุปกรณ์ติดในช่องปากทำให้เศษอาหารติดได้ง่าย และทำความสะอาดยากกว่าปกติ บ่อยครั้งจึงพบว่ามีคอฟันสึก หรือเหงือกร่น เนื่องจากการแปรงฟันได้ค่ะ
เหงือกที่ร่นลงไปมักจะไม่กลับมาเท่าเดิม ถ้าเป็นไม่มากและไม่ทำให้มีปัญหาอื่น อาจไม่จำเป็นต้องรักษาก็ได้ค่ะ ถ้าเป็นมากและอยากแก้ไขเรื่องความสวยงาม แนะนำให้ทำการปลูกเหงือกโดยทันตแพทย์เฉพาะทางด้านโรคเหงือก ซึ่งจะแก้ปัญหาได้ระดับหนึ่ง ส่วนการอุดฟันปิดช่องว่างตำแหน่งนี้ก็เป็นอีกทางเลือกหนึ่ง แต่หากทำได้ไม่สมบูรณ์จะมีเศษอาหารเกาะติดได้ง่ายค่ะ
จากการให้คำปรึกษาแบบสาธารณะ
ตอบโดย ทพญ.ขนิษฐา สุรางค์ศรีรัฐ
ทพ.ธนะศักดิ์ ธนสารสุขสถิตย์
