full mouth rehabilitation หรือ oral rehabilitation คือ การฟื้นฟูช่องปากแบบองค์รวมที่ใช้แก้ปัญหาการสบฟันผิดปกติที่เกิดขึ้นหลายตำแหน่งร่วมกัน จนทำให้การรักษาเพียงแค่ฟันบางซี่หรือเฉพาะบางตำแหน่ง ไม่สามารถให้ผลลัพธ์ที่ดีและยั่งยืนได้
โดยการรักษานี้จำเป็นสำหรับผู้ป่วยที่มีการสูญเสียฟันหลายซี่ มีฟันผุ/ฟันบิ่น/ฟันสึกกร่อนหลายซี่จนถึงระดับที่ทำให้เกิดปัญหาการบดเคี้ยวและข้อต่อขากรรไกร ร่วมกับการสูญเสียความสูงของฟันและใบหน้า
เนื่องจากความหลากหลายทางกายภาพและปัญหาสุขภาพช่องปากของผู้ป่วยที่แตกต่างกัน การฟื้นฟูช่องปากแบบองค์รวมจึงมักเป็นงานที่ซับซ้อนและอาศัยการทำงานของทีมทันตแพทย์เฉพาะทางหลายด้าน ในการร่วมกันวางแผนการรักษาที่เหมาะสมสำหรับผู้ป่วยแต่ละราย เพื่อตอบสนองต่อเป้าหมายการรักษาในปัจจุบัน รวมถึงเป็นการรักษาที่ได้ผลลัพธ์ที่ดีและมีความยั่งยืนในระยะยาวด้วย
ผลลัพธ์ที่คาดหวัง
การทำ Full Mouth Rehabilitation มีเป้าหมายทั้งการปรับตำแหน่งของการสบฟันให้ถูกต้องเหมาะสมและบูรณะฟันที่สึกหรอขึ้นมาใหม่ โดยคาดหวังผลลัพธ์ได้ดังนี้
- ด้านประสิทธิภาพการใช้งานบดเคี้ยวที่ดีขึ้นทั่วทั้งช่องปาก
- ด้านความสวยงามและบุคลิกภาพ
* แก้ไขรูปร่างหรือสีของฟัน
* ในผู้ป่วยที่มีฟันสึกมาก หรือสูญเสียฟันหลายตำแหน่ง จนส่งผลให้ความสูงของใบหน้าสั้นลง อาจทำให้ดูสูงวัยและรอยยิ้มไม่สวยงาม ภายหลังการรักษาจะช่วยฟื้นฟูความสูงของใบหน้าและรอยยิ้มให้กลับมาเป็นธรรมชาติได้ - แก้ปัญหาอาการเสียวฟันในผู้ป่วยที่ฟันสึกพร้อมกันหลายซี่
- แก้ปัญหาปวดข้อต่อขากรรไกร หรือกล้ามเนื้อบริเวณใบหน้าและศีรษะ ในผู้ป่วยบางราย
ตัวอย่างการทำ full mouth rehabilitation ด้วยฟันปลอมแบบถอดได้และครอบฟัน
สภาพปัญหา : ผู้ป่วยมีการสูญเสียฟันไปหลายตำแหน่ง ฟันที่เหลือสึกมากทำให้การสบฟันเป็นแบบสบลึก ส่งผลให้เคี้ยวอาหารไม่ค่อยละเอียด รอยยิ้มไม่สวยงามเพราะระดับฟันเรียงไม่ดี นอกจากนั้นใบหน้ายังมีรอยย่นและมุมปากย้อยลงมา เนื่องจากความสูงของใบหน้าสั้นลง
เป้าหมายการรักษา : เพื่อปรับระดับการสบฟันช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการบดเคี้ยวและทำให้ใบหน้า/รอยยิ้มดูสวยงามเป็นธรรมชาติ
- ฟันบน : ทำครอบฟัน/สะพานฟันในฟันหลายซี่ที่สึกมากและใส่ฟันปลอมถอดได้ทดแทนซี่ฟันที่ถูกถอนฟันไป
- ฟันล่าง : ทำสะพานฟันเพื่อบูรณะฟันที่สึกมากและใส่ฟันปลอมถอดได้ในตำแหน่งฟันหน้าและฟันกรามทั้ง 2 ข้าง
Full mouth rehabilitation ใช้ระยะเวลานานเท่าไร?
การฟื้นฟูช่องปากแบบองค์รวมเป็นงานที่ซับซ้อนและแตกต่างกันในผู้ป่วยแต่ละราย โดยระยะเวลาการรักษาจะขึ้นอยู่กับแนวทางการรักษาในแต่ละกรณี โดยทั่วไปใช้เวลานานกว่า 3 เดือนขึ้นไป หากมีการฝังรากฟันเทียมจะใช้เวลาไม่ต่ำกว่า 6 เดือน หากมีการจัดฟันร่วมด้วยอาจใช้เวลานานกว่า 2-3 ปี
Full mouth rehabilitation ราคา
ค่าใช้จ่ายในการทำ full Mouth Rehabilitation จะแตกต่างกันไปโดยมีสาเหตุมาจากความหลากหลายของปัญหา / ทางเลือกในการรักษาที่เหมาะสมในแต่ละกรณี / ผลลัพธ์ที่คาดหวัง เช่น ทางเลือกในตำแหน่งของการทดแทนซี่ฟันที่สูญเสียไป หากทำฟันปลอมแบบถอดได้จะมีค่ารักษาที่น้อยกว่าการทำรากฟันเทียม แต่ประสิทธิภาพและความสะดวกในการใช้งานน้อยกว่า เป็นต้น
แนวทางในการป้องกันปัญหา
- รักษาสุขภาพช่องปากให้ถูกวิธีอย่างต่อเนื่องเพื่อลดโอกาสการสูญเสียฟัน
- หากมีปัญหาฟันสึกจากการนอนกัดฟัน ควรป้องกันด้วยการใส่เฝือกสบฟัน (occlusal splint) เพื่อหยุดการสึกของฟันในด้านบดเคี้ยว
- ลด/ระมัดระวังในการเคี้ยวอาหารที่แข็งเกินไป
- เข้าพบทันตแพทย์เพื่อตรวจเช็คสุขภาพช่องปากทุก 6-12 เดือน ไม่ปล่อยให้ปัญหาสุขภาพช่องปากเกิดขึ้นอย่างเรื้อรังต่อเนื่องเป็นระยะเวลายาวนาน เพราะการป้องกันปัญหาย่อมเป็นแนวทางที่ดีกว่าการแก้ปัญหาเสมอ
สรุป
ฟันธรรมชาติของคนเราย่อมมีการสึกหรอหรือสูญเสียไปบ้างตามกาลเวลาทั้งจากการใช้งานปกติและจากปัจจัยอื่นๆหลายประการ หากปัญหาเกิดขึ้นมากและหลายตำแหน่งร่วมกัน จนถึงจุดที่การดูแลรักษาเฉพาะตำแหน่งไม่สามารถคาดหวังผลลัพธ์ที่ดีและยั่งยืนได้ ทันตแพทย์จะแนะนำให้คนไข้พิจารณาทางเลือกในการทำ Full Mouth Rehabilitation หรือการฟื้นฟูช่องปากแบบองค์รวม
ในการฟื้นฟูช่องปากแบบองค์รวมนั้น เป็นการบูรณะช่องปากที่ซับซ้อน ในบางกรณีต้องใช้ระยะเวลานานและมีค่าใช้จ่ายสูง ซึ่งทันตแพทย์จะแนะนำทางเลือกต่างๆที่เป็นไปได้ โดยอิงตามลักษณะทางกายภาพและปัญหาที่เกิดขึ้นของแต่ละบุคคล เพื่อให้ผู้ป่วยสามารถตัดสินใจได้อย่างเหมาะสมและตรงกับความต้องการให้มากที่สุด รวมถึงเป็นการรักษาที่ได้ผลลัพธ์ที่มีความยั่งยืน สามารถใช้ชีวิตอย่างมีความสุขด้วยสุขภาพช่องปากที่ดี คุ้มค่ากับต้นทุนและเวลาที่ใช้ไป
ตรวจสอบความถูกต้องของบทความโดย
ผศ.ดร.ทพ มนตรี รัตนจันทร์ฉาย
