รากฟันเทียม และกรณีปลูกกระดูก ยกไซนัส

รากฟันเทียม คือ การใส่ฟันทดแทนตำแหน่งที่สูญเสียไปโดยการฝังโลหะไทเทเนียมลงในกระดูกขากรรไกรเพื่อใช้แทนรากฟัน แล้วทำฟันครอบบนรากฟันเทียมนั้นอีกทีหนึ่ง การใช้งานก็จะสะดวกสบาย สวยงาม และใช้ได้ดีเช่นเดียวกับฟันธรรมชาติ

ข้อดีของรากฟันเทียม

• ไม่ต้องกรอฟันธรรมชาติที่ใช้เป็นหลักยึดเหมือนการทำสะพานฟัน
• แข็งแรง สวยงาม และใช้งานได้สะดวกเหมือนฟันธรรมชาติ
• ทำความสะอาดเช่นเดียวกับฟันธรรมชาติ
• ใช้งานได้นานปี

ข้อเสียของรากฟันเทียม

• มีค่าใช้จ่ายค่อนข้างสูง
• ขั้นตอนในการทำ หลายขั้นตอน
• บางกรณีต้องผ่าตัดปลูกกระดูก (bone graft) และยกผนังไซนัสในขากรรไกรบน (sinus lift surgery)
• ต้องเลือกทำในกรณีที่คนไข้มีเงื่อนไขเหมาะสมเป็นรายๆไป ไม่สามารถทำได้ทุกกรณี

ขั้นตอนการฝังรากฟันเทียม

ทันตแพทย์จะอธิบายให้เข้าใจก่อนว่า การใส่ฟันปลอมเพื่อทดแทนฟันตามธรรมชาติที่สูญเสียไปนั้นมีหลายวิธี เช่น ฟันปลอมแบบถอดได้ สะพานฟัน รากฟันเทียม ซึ่งแต่ละวิธีมีข้อดี ข้อเสีย และค่าใช้จ่าย แตกต่างกัน เพื่อให้คนไข้มีข้อมูลในการตัดสินใจอย่างครบถ้วน กรณีที่เลือกฝังรากฟันเทียม จะมีขั้นตอน ดังนี้

ทันตแพทย์จะทำการวินิจฉัยโดยการตรวจในช่องปาก ร่วมกับการ x-ray ดูลักษณะของกระดูกขากรรไกรและพิมพ์ฟัน เพื่อวางแผนการรักษา

ในกรณีของคนไข้ที่สูญเสียฟันไปเป็นเวลานาน ฐานกระดูกขากรรไกรในตำแหน่งนั้นๆมักจะละลายตัว ยุบฝ่อลง บางกรณีทำให้ความหนาของกระดูกในตำแหน่งนั้นไม่เพียงพอสำหรับการฝังรากฟันเทียมให้มั่นคงแข็งแรง เพื่อให้ได้รับผลการรักษาที่ดี ทันตแพทย์จะทำการผ่าตัดเสริมหรือปลูกกระดูกในตำแหน่งนั้น (bone graft) ทั้งนี้ การฝังรากฟันเทียมในขากรรไกรบน บางกรณี ต้องผ่าตัดเพื่อยกผนังไซนัสขึ้น (sinus lift surgery) ก่อนทำการเสริมกระดูก

การฝังรากฟันเทียม ทันตแพทย์จะทำการผ่าตัดเปิดเหงือก เพื่อฝังรากฟันเทียมลงบนกระดูกขากรรไกรในตำแหน่งที่เหมาะสม และเย็บปิดแผล การสมานตัวของกระดูกกับรากฟันเทียมจะใช้เวลาประมาณ 2-3 เดือน ระหว่างนี้ถ้าเป็นฟันหน้า ทันตแพทย์จะทำฟันปลอมแบบชั่วคราวให้ก่อน

เมื่อรากฟันเทียมยึดติดกับกระดูกขากรรไกรแล้ว ทันตแพทย์จะทำการใส่เดือยรองรับครอบฟัน (abutments) เข้ากับรากฟันเทียม

ทำฟันครอบแบบถาวรบนรากฟันเทียม เพื่อใช้ทดแทนฟันธรรมชาติที่สูญเสียไป

รากฟันเทียมอยู่ได้กี่ปี

ในกรณีที่ดูแลรักษาอนามัยช่องปากและมาติดตามการรักษาอย่างสม่ำเสมอ รากฟันเทียมสามารถคงอยู่ในช่องปากได้ประมาณ 10-20 ปี หรือนานกว่านั้น

ผู้ที่ไม่เหมาะเข้ารับการรักษา

• เด็กและวัยรุ่นตอนต้น ที่ยังมีการเจริญเติบโตของกระดูกขากรรไกรอยู่
• ผู้ที่มีลักษณะการสบฟันที่ไม่เหมาะสมกับการฝังรากฟันเทียม
• ผู้ที่มีโรคประจำตัวที่ไม่สามารถควบคุมได้
• ผู้ที่มีปัญหาโรคเลือด ที่ไม่เหมาะจะทำการผ่าตัดในช่องปาก
• ผู้ที่มีปัญหาเกี่ยวกับภูมิต้านทาน หรือมีปัญหาติดเชื้อได้ง่าย
• ผู้ป่วยที่มีอาการทางจิตเวช
• ผู้ที่มีอาการนอนกัดฟันรุนแรง
• ผู้ที่เป็นโรคเบาหวานชนิดควบคุมน้ำตาลไม่ได้อาจต้องเข้ารับคำปรึกษาจากแพทย์เฉพาะทางก่อน เนื่องจากมีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อในช่องปากได้ง่ายกว่าปกติ

การผ่าตัดยกเยื่อบุผนังไซนัสและปลูกกระดูก (sinus lift surgery)

ภาพที่ 1. ฐานกระดูกขากรรไกรบนก่อนการสูญเสียฟัน

ภาพที่ 2. ฐานกระดูกขากรรไกรบนละลายตัวและผนังไซนัสย้อยต่ำลง หลังการสูญเสียฟันไปเป็นเวลานาน

ภาพที่ 3. การผ่าตัดยกผนังไซนัส (sinus lift)

ภาพที่ 4. การเสริมกระดูก ในกรณีที่เหมาะสมทันตแพทย์จะฝังรากฟันเทียมและเสริมกระดูกในครั้งเดียวกัน

ภาพที่ 5. ฝังรากฟันเทียมในตำแหน่งที่เหมาะสม

ภาพที่ 6. ทำฟันครอบแบบถาวรบนรากฟันเทียม

ผศ.นพ.ทพ. เกียรติอนันต์ บุญศิริเศรษฐ

• ทันตแพทยศาสตร์บัณฑิต มหาวิทยาลัยมหิดล
• แพทยศาสตร์บัณฑิต มหาวิทยาลัยมหิดล ศิริราช
• ประกาศนียบัตรบัณฑิตทางวิทยาศาสตร์การแพทย์คลินิก สาขาศัลยศาสตร์ช่องปากและแม็กซิลโลเฟเชียล มหาวิทยาลัยมหิดล
• วุฒิบัตรสาขาศัลยศาสตร์ช่องปากและแม็กซิลโลเฟเชียล ประเทศเยอรมนี
• อนุมัติบัตรสาขาศัลยศาสตร์ช่องปากและแม็กซิลโลเฟเชียล ราชวิทยาลัยทันตแพทย์แห่งประเทศไทย
• อาจารย์ประจำภาควิชาศัลยศาสตร์ช่องปาก มหาวิทยาลัยมหิดล

ผศ.ทพญ. ฉันทนา ตุลาพรชัย

• ทันตแพทยศาสตร์บัณฑิต มหาวิทยาลัยมหิดล
• วิทยาศาสตร์มหาบัณฑิต สาขาทันตกรรมประดิษฐ์ มหาวิทยาลัยมหิดล
• ประกาศนียบัตรบัณฑิตชั้นสูง สาขาการฟื้นฟูช่องปาก
• Master Program in Implant Dentistry
• อนุมัติบัตร สาขาทันตกรรมประดิษฐ์ ราชวิทยาลัยทันตแพทย์แห่งประเทศไทย
• อาจารย์ประจำภาควิชาทันตกรรมประดิษฐ์ คณะทันตแพทย์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล